Lịch Sử Làng Gốm Bát Tràng 500 Năm Giữ Hồn Đất Việt

Lịch sử làng gốm Bát Tràng không chỉ là câu chuyện về đất, cháy và đôi bàn tay khéo léo mà còn là minh chứng cho sức sống trường tồn của bản sắc dân tộc Việt Nam. Trong dòng văn hóa lâu đời của người Việt, có một ngôi làng nhỏ ven sông Hồng đã trở thành biểu tượng không thể thay thế được nghề gốm sứ truyền thống. Hãy cùng Gốm Mộc ngược dòng thời gian, khám phá hành động hơn 500 năm của làng gốm cổ nổi tiếng nhất Việt Nam này.

Lịch sử làng gốm Bát Tràng bắt đầu từ đâu?

Làng gốm Bát Tràng nằm tại xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội – cách trung tâm thủ đô đô thị khoảng 10km. Với vị trí địa lý thuận lợi bên mô tả ngạn sông Hồng, nơi đây từ lâu đã trở thành điểm giao thương sôi nhịp nhịp, đồng thời sở hữu loại đất sét trắng sừng có – điều kiện lý tưởng cho nghề làm gốm phát triển.

Theo lịch sử, lịch sử làng gốm Bát Tràng bắt đầu từ thế kỷ XI, dưới thời vua Lý Thái Tổ. Khi đô đô về Thăng Long, nhiều nghệ nhân gốm từ các làng nghề như Thanh Hóa, Hải Dương, Nam Định đã kinh thành, chọn vùng đất Bát Tràng để lập nghiệp và truyền bá nghề. Cái tên “Bát Tràng” cũng xuất phát từ đó: “Bát” nghĩa là chén, bát – “Tràng” nghĩa là studio, nơi sản xuất.

Giai đoạn phát triển đỉnh cao trong lịch sử làng gốm Bát Tràng

Thời Lê – Trinh: Gốm Bát Tràng tiến cung, xuất ngoại

Bước vào thế kỷ XV đến XVII, lịch sử gốm Bát Tràng chứng kiến thời kỳ hưng thịnh nhất. Gốm nơi đây không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn được dùng trong cung đình và xuất khẩu sang các quốc gia trong khu vực như Nhật Bản, Trung Quốc, Thái Lan…

Đặc trưng của giai đoạn này là các dòng đàn ông cổ như: đàn ông lam, đàn ông nan, đàn ông ngọc, đàn ông tro … cùng kỹ thuật khắc họa tiết vô cùng tinh thần. Sản phẩm tiêu bao gồm bình gốm, chum vại, trầm hương, chân đèn, hộp bảo trà…

Thời Nguyễn và thời kỳ Pháp thuộc: Giữ và thích nghi

Sang thế kỷ XIX – XX, dù chịu ảnh hưởng của các biến động chính trị, làng gốm Bát Tràng vẫn được hỗ trợ chất lượng và sự đổi mới. Gốm Bát Tràng vào thời kỳ này đã được Pháp đánh giá cao và đưa vào triển lãm quốc tế.

Các nghệ nhân tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo ra các kiểu dáng phù hợp với xu hướng thẩm mỹ phương Tây, trong khi vẫn giữ cốt cách truyền thống trong từng sản phẩm.

Lịch sử làng gốm Bát Tràng thời hiện đại

Sau năm 1975, làng gốm bước vào thời kỳ khó khăn làm bảo cấp, sản xuất thiết bị hạn chế, mẫu mã đơn điệu. Tuy nhiên, kể từ thời kỳ Đổi Mới 1986 , các hộ gia đình được phép sản xuất tự động. Đây là bước tuyết lớn trong lịch sử làng gốm Bát Tràng , giúp khôi phục lại truyền thống nghề một cách mạnh mẽ.

Ngày nay, Bát Tràng không chỉ là nơi làm gốm mà còn trở thành điểm đến du lịch văn hóa. Trải nghiệm xem du khách đến tham quan, trải nghiệm vẽ và tìm hiểu lịch sử mỗi năm.

Các sản phẩm hiện đại bao gồm:

Gốm gia dụng: bát, đĩa, chén, ấm trà, ly uống nước
Đồ gốm trang trí: lọc hoa, tượng, đèn gốm, tranh phù điêu
Gốm phong thủy: tượng linh vật, bình hút tài lộc
Kiến trúc gạch sứ: xây dựng vật liệu trang trí nhà cửa

Vì sao lịch sử làng gốm Bát Tràng vẫn còn giá trị đến ngày hôm nay?

✅ Chất lượng đất cao

Nguồn đất sét tại Bát Tràng có độ dẻo cao, chịu nhiệt tốt, giúp sản phẩm chắc chắn, bền bỉ, ít bị nứt khi nung ở nhiệt độ cao . Đây là yếu tố giúp gốm Bát Tràng được ưa đãi thế kỷ qua.

✅ Kỹ thuật thủ công truyền đời

Một yếu tố quan trọng trong lịch sử làng gốm Bát Tràng là sự thiết kế thừa nghề thủ công qua nhiều thế hệ. Mỗi sản phẩm đều là kết quả của công nghệ kỹ thuật tinh tinh: từ nhào đất, tạo hình, phơi khô, tráng men, đến nung trong lò truyền thống. Không có máy móc thay thế, chỉ có bàn tay nghệ nhân giữ linh hồn cho đồ gốm.

✅ Sự thay đổi liên tục mới

Bên cạnh truyền thống, làng gốm không ngừng sáng tạo để phù hợp với thị trường hiện đại: thiết kế tinh giản, màu sắc trung tính, ứng dụng thực tế cao, phù hợp với phong cách sống tối giản và trang trí nội thất đương đại.

Gốm Mộc – Tiếp nối lịch sử làng gốm Bát Tràng theo cách riêng

Lấy cảm hứng từ lịch sử làng gốm Bát Tràng , Gốm Mộc ra đời với sứ mệnh giữ lại vẻ đẹp nguyên bản nhưng che đậy mình là tinh tế của cuộc sống hiện đại. Chúng tôi tin rằng: “Gốm là hơi thở của đất – qua bàn tay người, hóa thành linh hồn của không gian sống.”

Tại Gốm Mộc, bạn sẽ tìm thấy:

Bộ bàn ăn mộc mạc đậm chất Bát Tràng
Bình hoa tối giản, dễ phân phối với mọi phong cách nội thất
Quà tặng thủ công mang đậm văn hóa Việt
Các sản phẩm có màu đàn ông trầm, dịu dàng, không pha tạp , gần gũi với thiên nhiên và cảm xúc